Hầu hết mọi người thường nghĩ định dạng video là đuôi của tập tin video như .mp4 .mkv .mov … nhưng không hẳn là như vậy. Bài viết này mình sẽ phân tích sự khác biệt về các định dạng video để anh em có thể lựa chọn đúng cho nhu cầu làm việc. Từ đó nâng cao hiệu suất cho các công việc liên quan đến video.
Định dạng video là gì ?
Khi nói đến định dạng video, ta đang đề cập đến cách mà video được lưu trữ và tổ chức trong một file, bao gồm codec, container và metadata.
1. Codec là phương pháp nén nhẹ video
Video RAW quá nặng và quá đắt tiền.
Camera phải có bộ xử lý đủ mạnh, băng thông đủ lớn và tản nhiệt đủ đáp ứng được độ nặng của video RAW. Chi phí cao thì ai sẽ dùng ? Các dự án kinh phí lớn như TVC cao cấp, Phim điện ảnh … chứ sao.
Codec nén nhẹ video ra đời đáp ứng cho các dự án kinh phí thấp hơn. Tiêu chuẩn nén tốt nhất hiện tại là codec H265.
Video raw 54GB nén bằng codec H265 sẽ chỉ còn 1.2GB. Nhẹ hơn 45 lần và tất nhiên chất lượng sẽ giảm. Mấu chốt ở đây là người ta phải cố gắng tìm ra các công thức mã hoá (codec) để file nhẹ mà vẫn giữ lại chất lượng hình ảnh cao nhất có thể.
Codec là phương pháp mã hóa video & audio, giúp nén và giải nén video để giảm dung lượng file.
Các codec phổ biến : H.264, H.265 (HEVC), VP9, AV1.
Codec có liên quan gì đến đuôi MP4, MOV … hay không ? Chúng ta sẽ đi đến các phần đuôi đó với định nghĩa Container.
2. CONTAINER
Container là gì? 📦🎥
Codec là chuẩn nén/chuẩn mã hoá. Container là cái thùng chứa bên ngoài, chứa dữ liệu hình ảnh, âm thanh đã nén và một số dữ liệu khác nữa.
Các dữ liệu trong hộp Container:
- Dữ liệu video (được nén bằng codec như H.264, H.265, ProRes…)
- Dữ liệu âm thanh (AAC, MP3, DTS, FLAC…)
- Phụ đề (SRT, ASS, PGS…)
- Metadata (Thông tin về tiêu đề, bitrate, FPS, HDR…)
👉 Nói đơn giản: Container là “hộp” đựng video, âm thanh, phụ đề và metadata để tạo thành một file hoàn chỉnh.
| Container | Hỗ trợ Codec Video | Hỗ trợ Audio | Hỗ trợ Phụ đề | Tính tương thích | Ưu điểm | Nhược điểm |
| MP4 (.mp4) | H.264, H.265, AV1 | AAC, MP3, AC3 | Phụ đề rời (SRT) | Rộng rãi (Windows, Mac, Web, Mobile) | Nhẹ, hỗ trợ tốt, tương thích cao | Không hỗ trợ nhiều luồng phụ đề/audio |
| MKV (.mkv) | H.264, H.265, VP9, AV1 | AAC, DTS, FLAC, TrueHD | Hỗ trợ nhiều phụ đề (ASS, SRT, PGS) | Tốt trên PC, kém trên thiết bị di động | Lưu nhiều audio/subtitles, chất lượng cao | Không tương thích tốt với tất cả thiết bị |
| MOV (.mov) | ProRes, H.264, H.265 | AAC, ALAC, PCM | Có thể nhúng | Tốt trên macOS, Final Cut Pro | Hỗ trợ chất lượng cao, ProRes | Không tương thích tốt trên Windows |
| AVI (.avi) | H.264, DivX, XviD | MP3, PCM | Không hỗ trợ tốt | Windows cũ, ít hỗ trợ trên web | File đơn giản, không nén quá nhiều | Dung lượng lớn, không hỗ trợ phụ đề |
| FLV (.flv) | H.263, VP6 | MP3, AAC | Không hỗ trợ tốt | Web cũ, Flash Player (đã bị khai tử) | Nhẹ, dùng cho streaming | Flash đã lỗi thời, không còn phổ biến |
| WebM (.webm) | VP8, VP9, AV1 | Opus, Vorbis | Hỗ trợ tốt | Web (YouTube, Chrome, Firefox) | Nén tốt, miễn phí bản quyền | Không hỗ trợ tốt trên iOS |
| TS (.ts, .m2ts) | H.264, H.265 | AC3, DTS, PCM | Không hỗ trợ tốt | Blu-ray, truyền hình số | Dùng trong phát sóng & Blu-ray | Không linh hoạt để phát phổ thông |
Metadata là “dữ liệu về dữ liệu” – tức là thông tin mô tả nội dung của một file, giúp hệ thống hoặc người dùng hiểu rõ hơn về dữ liệu bên trong. Trong video, âm thanh, hình ảnh, tài liệu, metadata đóng vai trò quan trọng trong việc tổ chức, tìm kiếm, xử lý và hiển thị nội dung.
Phần này thôi hẹn ở một bài viết khác.
Sai lầm khi dùng MP4 ?
MP4 và MOV là định dạng phổ biến nhất hiện tại. Tuy nhiên, nhiều người cho rằng dùng MOV sẽ mượt hơn thì không hẳn đúng.
- Tính tương thích rộng rãi:
- MP4 (MPEG-4 Part 14) là một định dạng phổ biến và được hỗ trợ bởi hầu hết các thiết bị, bao gồm máy tính (Windows, macOS), điện thoại (Android, iOS), TV thông minh, và các nền tảng phát trực tuyến như YouTube hay Vimeo.
- MOV (QuickTime Movie) được phát triển bởi Apple và mặc dù hoạt động tốt trên hệ sinh thái Apple (Mac, iPhone, iPad), nó có thể gặp vấn đề tương thích khi sử dụng trên các thiết bị không phải của Apple, đặc biệt là nếu không cài đặt phần mềm bổ trợ như QuickTime.
- Dung lượng và chất lượng:
- MP4 thường sử dụng codec nén như H.264 hoặc H.265 (HEVC), giúp giảm kích thước tệp mà vẫn duy trì chất lượng hình ảnh và âm thanh tốt. Điều này rất hữu ích khi bạn cần lưu trữ hoặc chia sẻ video.
- MOV cũng có thể dùng các codec tương tự, nhưng thường không được tối ưu hóa tốt bằng MP4, dẫn đến tệp có kích thước lớn hơn trong một số trường hợp.
- Mục đích sử dụng:
- MP4 là lựa chọn lý tưởng cho việc phát trực tuyến, chia sẻ qua mạng xã hội, hoặc lưu trữ dài hạn vì tính linh hoạt và phổ biến.
- MOV thường được dùng trong quá trình chỉnh sửa video chuyên nghiệp (ví dụ: với Final Cut Pro hoặc Adobe Premiere), vì nó hỗ trợ lưu trữ dữ liệu chất lượng cao và các lớp thông tin bổ sung. Tuy nhiên, sau khi hoàn thiện, người ta thường chuyển sang MP4 để phân phối.
- Hỗ trợ đa nền tảng:
- MP4 là tiêu chuẩn quốc tế, được thiết kế để hoạt động trên mọi hệ điều hành mà không cần phần mềm đặc biệt.
- MOV gắn liền với QuickTime, nên trên Windows hoặc Android, bạn có thể cần thêm codec hoặc trình phát tương thích, gây bất tiện.
Kết luận: Nên chọn MP4 nếu bạn ưu tiên tính tương thích, kích thước tệp nhỏ gọn, và khả năng sử dụng linh hoạt trên nhiều thiết bị. MOV phù hợp hơn cho các dự án chỉnh sửa video chuyên sâu trong môi trường máy MAC của Apple, nhưng không phải là lựa chọn tối ưu để chia sẻ hoặc lưu trữ phổ thông.
Anh em có cần thêm thông tin chi tiết hơn không? Ví dụ như cách chuyển đổi giữa hai định dạng này chẳng hạn?
